بهره وری نیروی کار در بخش کشاورزی ایران (1381-1357)
دکتر علی محمدی پور
وضعیت داوری مقاله: مقاله حاضر در کتاب مجموعه مقالات علمی پژوهشی تخصصی کشاورزی به چاپ رسیده و در چهارمین همایش علمی- پژوهشی کشوری منابع طبیعی و کشاورزی در 18 و 19 آبان ماه سال 1384 در تبریز ارائه گردیده است.
چکیده:
بهرهوری از مباحث اصلی رشد و توسعه تاریخی نظامهای اقتصادی است و ارتقای آن از اهداف مدیریت کلان کشور میباشد دستیابی به اشتغال کامل عوامل تولید، رشد بالای تولید کل و تولید سرانه؛ ثبات قیمتها و نهایتاً رشد و توسعه اقتصادی از اهداف اصلی اقتصاد کلان میباشد بدیهی است که میزان رشد و توسعه اقتصادی و دستیابی به ثبات اقتصادی در گرو ارتقای مستمر بهرهوری نیروی کار از طریق تجهیز سرمایههای انسانی و انجام سرمایهگذاریهای کلان در این رابطه میباشد پیوند دادن بهرهوری فرایندهای اقتصادی با بهرهوری فرایندهای اکولوژیکی به معنی قرار دادن بهرهوری بر مدار توسعه پایدار و جلوگیری از بحرانهای زیست محیطی و مدیریت بحرانهای اقتصادی میباشد که کشورهای در حال توسعه اغلب در این زمینه ناموفق بودهاند به نحوی که بهرهوری پایین نیروی کار و ناکارایی بخش کشاورزی از جمله ویژگیهای مشترک کشورهای در حال توسعه میباشد. بنابراین بر مبنای چرخة بهرهوری و با تأکید بر اهمیت بهره وری نیروی کار شاغل در بخش کشاورزی و تأثیر ارتقای آن در کارائی مکانیزم تولید و ایجاد رشد و توسعه اقتصادی، به ارزیابی و تحلیل بهرهوری نیروی کار در این بخش در بازة 25 ساله 1357 الی 1381 پرداخته شده است که بررسیها نشان میدهد که ارتقای بهرهوری سبب رشد اقتصادی در این بخش گردیده است و تخمین مدل به روش اقتصادسنجی OLS نیز نشان از همبستگی بالای بهرهوری نیروی کار در بخش کشاورزی و ارزش افزوده ایجاد شده در این بخش دارد و همچنین در ادامه بیان گردید که بین مجموع هزینههای تحقیقاتی، آموزش و بهزیستی در بودجة عمومی دولت و بهرهوری نیروی کار در این بخش در دورة مذبور همبستگی بالائی وجود ندارد و لیکن بین شاخص سنجش سطح آموزش کشور و بهرهوری نیروی کار در این بخش و همچنین بین شاخص توسعة انسانی به عنوان شاخص سنجش سطح رفاه اجتماعی و بهره وری نیروی کار در این بخش در دورة مورد بررسی، همبستگی بالائی وجود دارد. وجود نیروی کار بیسواد با بهرهوری نهائی اغلب صفر یا منفی و تکیه بر اقتصاد معیشتی، از جمله مشکلات اقتصادی در بخش کشاورزی میباشند و همچنین وجود ارتباط متقابل بین درجة توسعه یافتگی و بهرهوری نیروی کار در این بخش بیان میدارد که جهت توسعه اقتصادی کشور و دستیابی به توسعه پایدار به عنوان سیاست هدف، میبایست بهرهوری نیروی کار در این بخش مورد توجه شدید قرار گرفته و از طریق بالا بردن بودجههای تحقیقاتی، آموزش و بهزیستی در بودجة عمومی دولت و صرف نمودن هزینههای بالای آموزشی و گسترش امکانات بهداشتی کشاورزان، در جهت بالا بردن سطح آگاهی، تخصص و رفاه عمومی کشاورزان و نهایتاً ارتقای بهرهوری نیروی کار در این بخش، سرمایهگذاریهای کلان صورت گیرد.
کلید واژه: بهره وری، نیروی کار، کشاورزی، رشد و توسعه اقتصادی