ارزیابی عملکرد صنعت پتروشیمی ایران (2003-1990)
به انضمام بررسی تاثیرات عضویت در WTO بر این صنعت
دکتر علی محمدی پور
وضعیت داوری مقاله: مقاله حاضر در کتاب مجموعه مقالات علمی پژوهشی
تخصصی محور اقتصاد از گروه اصلی علوم انسانی به چاپ رسیده و در پنجمین همایش علمی-
پژوهشی کشوری علوم انسانی و هنر در 29 و 30 آذر ماه سال 1385 در شهرهای آبادان و
خرمشهر در محور اقتصاد برگزیده شد. نهایتاً این مقاله از بین کلیه مقالات ارائه
شده در محور اقتصاد، بعنوان مقاله برگزیده و برتر موفق به دریافت لوح و سکه گردید.
چکیده:
پدیده جهانی شدن و توسعه پایدار از مهمترین
مسائل اقتصادی هر کشور می باشد که جزء از طریق تامین نیازهای ارزی و بالابردن توان
رقابتی تولیدات داخلی (بویژه در صنایع مزیت دار) میسر نمی گردد. استراتژی جهش
صادرات غیر نفتی در گرو توسعه صادرات مزیت دار صنعتی میباشد. صنایع پتروشیمی از
جمله مهمترین صنایع مزیت دار کشور بوده که هم از لحاظ وفور مواد اولیه در کشور به
قیمت ارزان در داخل کشور به عنوان ثروت ملی و چه از لحاظ قابلیت دسترسی بدون هزینه
حمل و نقل، تامین مالی، بیمه و ... دارای مزیت نسبی میباشد. این صنعت یکی از اصلی
ترین منابع تامین درآمدهای صادراتی (غیر نفتی) کشور بوده و وجود منابع طبیعی و
نیروی انسانی انبوه و متخصص پشتوانه بزرگی برای تحقق اهداف این صنعت پویا میباشد.
به همین جهت این صنعت در سالهای اخیر بیشتر مورد توجه مسئولین کشور بوده و توسعه
آن سرلوحه سیاسی و اقتصادی دولت و مردم این سرزمین قرار گرفته است. احداث مجتمع ها
و بهره برداری از طرحهای جدید سبب توسعه صنعتی کشور گردیده و افزایش میزان اشتغال
و توان تولیدی کشور را نیز در پی خواهد داشت. وفور نفت خام و گاز طبیعی در کشور
سبب شده تا تحولات جهانی و نوسانات شدید قیمت نفت نتواند تاثیر منفی بر باثباتی و
سودآوری صنایع پتروشیمی ایران بگذارد و صنایع پائین دستی و بازارهای داخلی این
محصولات را از تحولات و بحرانهای جهانی نفت معصوم دارد. دسترسی به دریای آزاد و
امکان استفاده از مسیر کشتی رانی جنوب کشور نیز از دیگر مزایای طبیعی کشور بوده و
موجبات توسعه صادرات محصولات پتروشیمی را فراهم نموده است. به طوری که بزرگترین
بازارهای هدف برای صادرات محصولات پتروشیمی، به ترتیب کشورهای چین و هندوستان و
سایر کشورهای واقع درآسیای شرقی، خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی میباشند که همگی در
مسیر کشتی رانی جنوب واقع گردیده اند. با توجه به مزیت های نسبی عنوان شده در
صنایع پتروشیمی کشور، الحاق به WTO فرصتی طلایی در جهت افزایش کمیت (حجم و تنوع) و کیفیت محصولات
پتروشیمـی و نهایتاً توسعۀ تجارت آنها میباشد. تبدیل مزیت نسبی تولید این محصولات
به مزیت رقابتی در راستای تطبیق صنعت پتروشیــمی ایران با شرایط و استاندارد های WTO از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
بنابراین بهره برداری از طرح های جدید و افزایش توان رقابت پذیری این صنعت در عرصه
های بین المللی، استفاده از تکنولوژی نوین، شفاف سازی اطلاعات تجاری کشور از طریق
رواج فن آوری اطلاعات و سیستمهای به روز در تجارت (حکومت، بانک، گمرک و نهایتاً
تجارت الکترونیکی) از ضروریات رونق اقتصادی- تجاری این صنعت در ایران میباشد.
بررسی تاثیر عضویت در WTO بر
صنایع پتروشیمی کشور چین نشانگر افزایش بیکاری و فشار شدید بر تولید کنندگان است
که مسلماً با تحمل فشارهای وارده در کوتاه مدت می توان به استفاده از مزایای عضویت
در این سازمان در بلند مدت امیدوار بود.
واژه های کلیدی: صنعت پتروشیمی ایران، تولید پتروشیمی، فروش
داخلی پتروشیمی، صادرات پتروشیمی، ارزآوری پتروشیمی و سازمان تجارت جهانی
