آزادسازی تدریجی حساب سرمایه و چگونگی بازسازی بخش مالی
دکتر علی محمدی پور
چکیده:
چالشهای پیش روی اقتصاد کشور در راستای عضویت در سازمان تجارت جهانی و چگونگی مواجه اقتصاد ملی با پدیده جهانی شدن(Globalization) و طبعات آن، یکی از مهمترین مسائل اقتصادی کشور ایران در دهه اخیر خواهد بود. بر همگان متبین است که پدیده جهانی شدن در بستر رقابت پذیری بالا به وسیله ابزارهایی چون تجارت آزاد، توسعه سرمایه گذاری های خارجی و پیشرفت تکنولوژی میسر و تسریع می گردد. در حقیقت تجارت آزاد تولید را بر پایه صنایع مزیت دار شکل می دهد و از این طریق اقتصاد کشور را به صادرات محصولات مزیت دار و واردات کالاهای بدون مزیت وادار می نماید . به این ترتیب وابستگی متقابل اقتصادی کشور ها را گسترش داده و طبیعی است که پیشرفت تکنولوژی و بسط حجم سرمایه گذاری خارجی به تسریع در پدیده جهانی شده خواهد انجامید. آزاد سازی حساب سرمایه و ارتقای قابلیتهای بخش مالی از اهمیت بسازی در رشد و توسعه اقتصاد هر کشور برخوردار میباشد. در مقاله حاضر، راهکار ها و چگونگی آزاد سازی تدریجی حساب سرمایه بررسی گردید. همچنین لزوم تطبیق بخش مالی و حتی در صورت نیاز بازسازی این بخش، در راستای بالا بردن توان جذب سرمایه های خارجی و چگونگی ایجاد ثبات مالی و اقتصادی، تشریح گردیده است. در مجموع منافع و خطرات آزادسازی حساب سرمایه مطرح، کنترلهای طبیعی حساب سرمایه معرفی، شاخص نظم عقلائی(Prudential Regulation) تعریف، مدل ریاضی بسیار ساده و روابط بین متغیرها بیان، مدل کاربردی اقتصاد سنجی مربوطه معرفی و چگونگی تشریح نتایج تخمین آن تشریح گردیده است. جهت آغاز بحث آزادسازی حساب سرمایه و تاثیرات آن بر اقتصاد ملی می بایست یک سری اصلاحات در بخش مالی صورت پذیرد. نظام عقلائی باید به نحوی تنظیم گردد تا بیشترین حرکت را در راستای توسعه جریان سرمایه آزاد داشته باشد. در این ضمینه می بایست سیاستهای پولی و تاثیرات آن بر روند آزاد سازی حساب سرمایه شناسایی شده و مکانیزم حاکم بر بازار ارز، چگونگی نوسانات و تحولات نرخ ارز و تاثیرات آن بر حساب سرمایه، تشریح گردند. نهایتاً سیاست های پولی و ارزی باید در راستای حرکت به سمت نظام مدیریت بازار، هدایت شوند. شایان ذکر است آزاد سازی حساب سرمایه علاوه بر آثار مستقیم خود بر بازار سرمایه و تسریع روند رشد و توسعه اقتصادی هرکشور، میتواند اهداف عمومی جامعه را نیز محقق گرداند. بهبود کارآمدی اقتصادی، امکان حمایت مالی و ثبات اقتصادی از آن جمله اند. لازم به ذکر است در این مقاله آزاد سازی حساب سرمایه در قالب مباحث اقتصاد کلان، همراه با پیش بینی وضعیت تراز پرداخت ها مطرح گردیده است. مدلهای مطرح شده برای کل اقتصاد بوده و روابط مطرح شده قابل تامیم به بخشهای مختلف یک اقتصاد نمیباشند. از جمله مهمترین منافع آزاد سازی حساب سرمایه میتوان تسریع تعدیل حساب سرمایه و رشد و توسعه اقتصادی را عنوان نمود. یک انتخاب جذاب برای اکثر کشور های توسعه یافته میباشد. شواهد زیادی نشان میدهد، کنترل جریان سرمایه در برقراری توازن در تراز پرداختها چندان کارساز نمیباشد. از طرفی نیز حذف کنترلهای جریان ورودی و خروجی سرمایه، به گسترش جریان سرمایه و توسعه سرمایه گذاری توسط سرمایه گذاران بین المللی در راستای افزایش کارائی اقتصادی، منتج می گردد. ولیکن از جمله مهمترین ریسکهای آزادسازی حساب سرمایه، امکان عدم استفاده کارآمد از سرمایه های ورودی به علت ناتوانی بخش مالی میباشد. بسیاری از اقتصاددانان بر این باورند که مشکل اساسی برخی از کشور ها بویژه کشورهای در حال توسعه، کمبود سرمایه نیست بلکه مسئله حائز اهمیت عدم استفاده کارآمد از سرمایه های موجود به علت ضعف در بخش مالی این کشورها میباشد.
واژگان کلیدی: حساب سرمایه، بازسازی مالی، سازمان تجارت جهانی، جهانی شدن و شاخص نظم عقلائی