تحلیل تخصصی تاثیرات هدفمند کردن یارانه ها بر صنایع پتروشیمی ایران
دکتر علی محمدی پور
تحلیلگر اقتصادی صنایع ایران (در بخش نفت و انرژی)
سال 1389
چکیده
اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها بر عرضه(افزایش قیمت خوراک و هزینه حمل و نقل) و تقاضای(اثر بازتوزیع نامساوی درآمد و حمایت‌های دولت از تولیدکنندگان) داخلی محصولات اثرگذار خواهد بود. در مجموع سه نوع تحلیل قابل ارائه می‌باشد. اولاً دسته‌بندی بر اساس تاثیر‌پذیری از قیمت خوراک، هرچقدر خوراک نقش تعیین کننده‌تری در قیمت تمام شده محصول داشته باشند، فشار عرضه و افزایش قیمت تمام شده و کاهش سودآوری بیشتر خواهد بود. ثانیاً هرچقدر فاصله مجتمع‌ها از بازار مصرفی یا بنادر جهت صادرات بیشتر باشد، اثار افزایش نرخ حمل و نقل در قیمت تمام شده محصول بیشتر خواهد شد. ثالثاً محصولات از حیث کاربرد در صنایع پایین دستی، قابل تقسیم‌بندی هستند، هرچقدر محصولات در تولید خوراک و پوشاک(اثر بازتوزیع نامساوی درآمد) نقش ارزنده‌تری داشته باشند، بیشتر از افزایش تقاضا و به مراتب افزایش سودآوری و کاهش اثرات منفی افزایش قیمت نفتا و گاز برخوردار خواهند گردید. در مجموع با توجه به سه مورد فوق می‌توان انتظار داشته باشیم، محصولات پلیمری با توجه به وابستگی کمتر به قیمت خوراک و مصارف گسترده در صنایع پایین دست بویژه خوراک و پوشاک، کمتر آسیب دیده و قیمت تمام شده آنها کمتر افزایش خواهد یافت و تقاضای بالاتری هم خواهند داشت و در نتیجه سودآوری نسبی بهتری می‌توان انتظار داشت. اگر سقف فروش برای قیمت فروش محصولات پتروشیمی در بورس تعیین گردد(مثلا سقف FOB منهای 5 درصد برقرار باشد و فاصله قیمت‌های کنونی و این قیمت کم باشد)، صرفاً انتظار افزایش قیمت تمام شده عمومی محصولات پتروشیمی را خواهیم داشت که به معنی کاهش سودآوری و زیان دهی احتمالی برخی از مجتمع‌ها بویژه مجتمع‌هایی با پایه نفتا، می‌باشد. با توجه به عدم اثر قانون بر تولیدکننده‌های خارجی و نرخ کنونی ارز، کالاهای خارجی در بازار‌های داخلی به شدت تقویت خواهند شد و می‌تواند خطرناک باشد مگر با حمایت تعرفه‌ای این خطر کمرنگ شود. با عنایت به اینکه توجه به در صادرات صنایع پتروشیمی ایران پذیرنده قیمت می‌باشد؛ این صنعت وارد چالشی جدید شده که مستقیماً توان رقابتی آن را هدف قرار داده است، چراکه رقبا از این قانون اثر نپذیرفته‌اند. از یک سو هزینه مواد اولیه افزایش خواهد یافت. از دیگر سو هزینه حمل داخلی و حتی دریایی زیاد خواهد شد. این‌ها در حالی است که نرخ ارز تقریباً ثابت خواهد بود. لذا کاهش سودآوری و زیان‌دهی احتمالی برخی از مجتمع‌ها قطعی‌تر خواهد گردید.
واژگان کلیدی: هدفمند کردن یارانه ها، صنایع پتروشیمی ایران، قیمت خوراک، هزینه حمل و نقل، اثر بازتوزیع نامساوی درآمد، حمایت‌های دولت از تولیدکنندگان، پایه نفتا و محصولات پلیمری.