نقش آموزش در ایجاد ارزش افزوده
دکتر علی محمدی پور
وضعیت داوری مقاله: مقاله حاضر در کتاب مجموعه مقالات علمی پژوهشی مهندسی ارزش بطور کامل به چاپ رسیده و در همایش کشوری مهندسی ارزش در 27 بهمن ماه سال 1383 در تالار اندیشه شهرک بعثت ماهشهر ارائه گردیده است.
چکیده:
یکی از نگرینهای سیاست گذاران اقتصای چگونگی تاثیرپذیری اقتصاد داخلی در نتیجه پیوستن به تجار جهانی میباشد. در رابطه با جهانی شدن و بالا بردن توان رقابتی بنگاههای داخلی ارتقاء سطح کیفی نیروی کار و مدیران در جهت بالا بردن تخصص و مهارت و پوشش ضعف مدیریت از طریق گسترش سرمایه گذاری در زمینه آموزش ضروری میباشد. در این خصوص از یک سو بررسی تاثیر آموزش در بالا بردن رقابت پذیر بودن بنگاهها به لحاظ افزایش توان رقابتی و حفظ واحدهای داخلی در بازارهای رقابتی جهانی بسیار اهمیت دارد. در طرف دیگر تاثیر آموزش درایجاد ارزش افزوده و تداوم رشد اقتصادی در جهت دست یابی به اهدافی چون توسعه پایدار میباشد به همین دلیل جهت بررسی اهمیت و تاثیر آموزش در ایجاد ارزش افزوده در کار انسان به بیان نظرات اقتصاددانان بزرگ جهان در مورد آموزش و تاثیر آن بر رشد وتوسعه اقتصادی پرداخته، همچنین به ذکر فواید و هزینه های آموزش پرداخته و بررسی انواع چگونگی آن در بالا بردن بهره وی نیروی کار وایجاد رشد و توسعه اقتصادی پرداخته شده است و سپس با بیان روند آموزش کشئر با توجه به نظرات اقتصاددانی چون آدام اسمیت که ابتدا با بالا بردن تخصص و مهارت از طریق تقسیم کار، بهره وری نیروی کار را افزایش داده و سپس با افزایش بهره وری نیروی کار به تولید انبوه دست یافت. در این زمینه برطبق نظرات آدم اسمیت ابتدا با مدل زیر تاثیر آموزش را بر روی نیروی کار مورد بررسی قرار دادیم:
( بهره وری نیروی کار، سرمایه گزاری ثابت در اقتصاد، تعداد نیروی کار شاغل، تحقیقات، بهداشت، آموزش)F = بهره وری نیروی کار
و سپس تاثیر بهره وری در ایجاد ارزش افزوده با ارائه مدل زیر در هریک از خش های اقتصاد (خدمات، کشاورزی و صنعت)مورد بررسی قرار دادیم:
(هزینه های تحقیقاتی، بهره وری نیروی کار، تعداد نیروی کار، سرمایه گذاری)F= ارزش افزوده ایجاد شده در هر بخش.
می توان بیان نمود که با افزایش سرمایه گذاری مستمر در زمینه آموزش، تحقیقات و بهداشت بر طبق تئوری مرحله ای روستو، از طریق بالا بردن مهارت و تخصص نیروکار و دستیابی به تکنولوژی بالا، میتوان بهره وری نیروکار را افزایش داد و از طریق افزایش مستمر بهره وری نیروکار، ارزش افزوده ایجاد شده در هر بخش به طوری مستمر افزایش یافته و از یک سو سبب رشد اقتصادی بلندمدت شده و آن هم باعث رشد بلند مدت درآمد سرانه کشور(مهمترین شاخص سنجش رفاه) خواهد گردید. در نتیجه باعث افزایش مستمر رفاه مردم و کاهش فشارهای مالی آنها خواهد شد و از سوی دیگر نیز با افزایش بلندمدت رشد اقتصادی موجبات توسعه پایدار را فراهم خواهد نمود. دراین خصوص بررسی مدلهای ذکر شده درایران نشان میدهد که متاسفانه سرمایه گذاری در زمینه آموزش درحدی نبوده که بتواند با افزایش بلند مدت ارزش افزوده در اقتصاد کشور را فراهم کند. میتوان نتایج زیر را به صورت خلاصه بیان نمود:
1- آموزش نه تنها باعث افزایش تخصص و مهارت نیروی کار می شود بلکه بهره وری نیروی کار را افزایش داده و از آ ن طریق ارزش افزوده ایجاد شده در هر بخش را افزایش می دهد و باعث رشد اقتصادی ودستیابی به توسعه پایدار میگردد.
2- توانایی کسب شده توسط آموزش ازعمر طولانی برخوردار می باشد ودر فرایند تولید بر قدرت تولید می افزاید با افزایش تخصص نیروی کار سبب بالا بردن توان رقابتی بنگاه می شود.
3-آموزش ،سبب ارتقاء توانمندیهای مدیریتی کشور گردیده وضعف مدیریتی را که یکی از عمده دلایل کاهش توان رقابتی بنگاه های داخلی بوده است را پوشش می دهد.
4-سرمایه گذاری در نیروی انسانی از طریق گسترش آموزشو ارتقاء کیفی آن به لحاظ اقتصادی به صرفه می باشد چرا که سرمایه گذاری در این امرمشابه یک کالای سرملیه ای با دوام بوده وبرتوان تولیدی و پیشرفت تکنولوژی جامعه می انجامد.
در این خصوص پیشنهاد میگردد:
1-کشور های در حال توسعه یابی بیش از سرمایه گذاری در سرمایه ها فیزیکی در فکر سرمایه گذاری درمنابع انسانی باشند بسیاری از کارگران،زنان ونوجوانان هنوز آموزش های کافی را دریافت نمی دارد.
2-رشد بهره وری مستلزم سرمایه گذلری های فراوان در سرمایه مادی است برای پیشرفت در بهره وری بایسیتی
الف: سرمایه گذاری درپژوهش و توسعه افزایش یابد.
ب: سطح تکنولوژی در کالا و تجهیزات سرمایه ای ارتقاء یابد.
ج: سرمایه گذاری در سرمایه انسانی گسترش یابد، به صورتی که توانائی های آنان را پیوسته افزایش دهد و بر قدرت تولید آنان بی افزاید.
کلید واژه: آموزش، ارزش افزوده، رشد اقتصادی، توسعه پایدار و توان رقابت پذیری.